Ομιλία Προέδρου ΣΕΕΝ στην Ημερίδα: «Ακτοπλοϊκή Διασύνδεση των νησιών των Κυκλάδων», που πραγματοποιήθηκε στη Σύρο, τη Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2017:

Θέλω να ευχαριστήσω τον Δήμο Σύρου και ιδιαίτερα τον αγαπητό Δήμαρχο κύριο Μαραγκό. Επίσης το Επιμελητήριο Κυκλάδων και τον Πρόεδρο, κύριο Ι. Ρούσσο, για την οργάνωση της σημερινής πολύ σημαντικής εκδήλωσης, όχι μόνο για τις Ακτοπλοϊκές Συγκοινωνίες των Κυκλάδων αλλά και των νησιών μας γενικότερα. Εκτός κειμένου θα ήθελα να αναφερθώ στην πρόσφατη συνεδρίαση του ΣΑΣ, στην οποία θα ήταν πολύ χρήσιμο να ήσασταν παρόντες και να διαπιστώνατε το πραγματικό πρόβλημα των ακτοπλοϊκών μας συγκοινωνιών που είναι τα λιμάνια μας. Σήμερα 23 Οκτωβρίου είναι αδύνατον να ανακοινωθούν τα δρομολόγια τα οποία οι εταιρείες έχουν υποβάλει την 31/1, δηλαδή 9 μήνες πριν λόγω προβλημάτων στα λιμάνια μας.  Η προσφορά πλοίων είναι ήδη μεγαλύτερη από τις δυνατότητες των λιμανιών μας και ενώ το πρόβλημα συγκεντρώνεται στην Ραφήνα σε λίγο θα έχουμε παρόμοια προβλήματα και στον Πειραιά.

Με την από 5.4.2017 απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας έχει συσταθεί ομάδα εργασίας για την αναμόρφωση του Ν 2932/2001 αλλά και γενικότερα του Νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις Ακτοπλοϊκές μας συγκοινωνίες. Ο Ν 2932 που ρυθμίζει όλα τα θέματα που αφορούν δρομολογήσεις και δρομολόγια, έχει συμβάλει θετικά στις εξελίξεις και στην αναβάθμιση των Ακτοπλοϊκών Υπηρεσιών διότι απελευθέρωσε υπό προϋποθέσεις τις δρομολογήσεις, γεγονός πολύ σημαντικό για τον καταρτισμό των επενδυτικών πλάνων των Εταιρειών. Παρόλα αυτά ο Ν 2932 πρέπει να εκσυγχρονιστεί για να παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία, τόσο στις αρχές οι οποίες συντονίζουν τις Ακτοπλοϊκές Υπηρεσίες, π.χ. στη ΔΘΣ, αλλά και στις εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στις θαλάσσιες συγκοινωνίες.

Γενικά οι προτάσεις μας για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της Ακτοπλοΐας βασίζονται:

• Περαιτέρω απελευθέρωση των υπηρεσιών με την προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί.
• Απαλλαγή των Εταιρειών μας από υποχρεώσεις Δημόσιας Υπηρεσίας, οι οποίες στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, αυξάνουν το λειτουργικό κόστος, συνεπώς και το κόστος των εισιτηρίων.
• Μείωση της γραφειοκρατίας και παροχή ευελιξίας στη διαχείριση των δρομολογίων.
• Ανάθεση της ευθύνης εκτέλεσης των δρομολογίων στις εταιρείες και όχι στα πλοία.
• Αποποινικοποίηση του Κλάδου.

Επειδή τα θέματα που συζητούνται είναι πολλά θα αναφερθώ πολύ σύντομα μόνο σε θέματα τα οποία θεωρώ πολύ σημαντικά και συγκεκριμένα στις εκπρόθεσμες ετήσιες δρομολογήσεις και στα δρομολόγια Δημόσιας Υπηρεσίας. Τα δρομολόγια τα οποία ανακοινώνονται μέχρι 31/1 κάθε χρόνου θεωρούνται εμπρόθεσμα και εκτελούνται ελεύθερα χωρίς να είναι απαραίτητη η έγκρισή τους από το Υπουργείο Ναυτιλίας. Τα δρομολόγια που ανακοινώνονται μετά την 31/1 θεωρούνται εκπρόθεσμα και χρειάζεται έγκριση για την εκτέλεσή τους. Ο Ν 2932 προβλέπει τα εξής: Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΕΙ … ΤΗ ΔΗΛΩΣΗ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΛΟΙΟΥ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ 31/1 … ΕΑΝ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ Σ.Α.Σ. ΚΡΙΘΕΙ ΟΤΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ … ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΗΔΗ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΜΕΝΑ ΠΛΟΙΑ κλπ. Αυτό το οποίο πρέπει να συζητήσουμε και να ορίσουμε είναι την έννοια της συγκοινωνιακής ανάγκης:

• Η δυνατότητα κάλυψης της κίνησης από τη διαθέσιμη χωρητικότητα δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι οι συγκοινωνιακές ανάγκες ικανοποιούνται.
• Η διάρθρωση των δρομολογίων και η προσφορά των υπηρεσιών πρέπει να δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης και αύξησης του μεταφορικού έργου.
• Συγκοινωνιακή ανάγκη είναι η απαίτηση του επιβατικού κοινού για προσφορά:
• Εναλλακτικών ωρών αναχώρησης
• Σταθερών και αξιόπιστων δρομολογίων
• Μειωμένου χρόνου ταξιδιού
• Ποιοτικών υπηρεσιών
• Οικονομικότερων εισιτηρίων

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο ορισμός των ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ δεν είναι αντικειμενικά δυνατός. Μάλιστα προσπαθώντας να τις ορίσουμε υπάρχει ο κίνδυνος να κάνουμε λανθασμένες επιλογές μη εγκρίνοντας δρομολόγια και στερώντας τα νησιά μας από πολύτιμες υπηρεσίες, όπως εξάλλου συνέβαινε μέχρι το 2000 με τη μη έγκριση αδειών σκοπιμότητας. Για τους λόγους αυτούς πιστεύω ότι τα ετήσια εκπρόθεσμα δρομολόγια πρέπει να εγκρίνονται με προϋποθέσεις ότι:

• Τα πλοία θα επωμισθούν τις ίδιες υποχρεώσεις με τα ήδη δρομολογημένα.
• Τα ωράρια αναχώρησης θα διαφοροποιηθούν από τα ωράρια των εμπρόθεσμων πλοίων.

Εκτός από την έννοια των ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ο Ν 2932 αναφέρεται και στη λήψη αποφάσεων ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ. Ο όρος αυτός παρερμηνεύεται και πολλές φορές το επικαλούνται όταν βλάπτονται συμφέροντα. Η έγκριση πχ εκπρόθεσμων ετήσιων δρομολογίων είναι βέβαιο ότι θα έχει οικονομικές επιπτώσεις σε άλλα δρομολογημένα πλοία. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει αιτία μη έγκρισης του δρομολογίου. Ο όρος «χωρίς διάκριση» σημαίνει την εξέταση αιτημάτων και τη λήψη αποφάσεων βασισμένες σε συγκεκριμένες αρχές,  γνωστές εκ των προτέρων.
Άλλο σοβαρό θέμα που απασχολεί την ομάδα εργασίας αλλά και τη σημερινή μας συνάντηση είναι οι Συμβάσεις Ανάθεσης Δρομολογίων Δημόσιας Υπηρεσίας. Τα δρομολόγια Δημόσιας Υπηρεσίας προκύπτουν από τα κενά που αφήνουν οι ελεύθερες δρομολογήσεις, δηλαδή τα δρομολόγια τα οποία δεν είναι πρόθυμες να εκτελέσουν οι Ακτοπλοϊκές Εταιρείες για καθαρά οικονομικούς λόγους και αφορούν μόνο το 5% της συνολικής κίνησης αλλά είναι μεγάλης σημασίας γιατί εξυπηρετούν 44 μικρά νησιά και προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στην ενδοεπικοινωνία των νησιών.
Οι προτάσεις μας για τα δρομολόγια ΔΥ συνίστανται στη δίκαιη κατανομή των κρατικών επιχορηγήσεων μεταξύ θαλάσσιων και χερσαίων συγκοινωνιών, ούτως ώστε:

•  Να αυξηθεί η συχνότητα των δρομολογίων όπου χρειάζεται
•  Να αναβαθμιστούν οι υπηρεσίες με τη δρομολόγηση νέων και σύγχρονων πλοίων

Επίσης προτείνουμε τη σύναψη συμβάσεων 20 ετών με ποιοτικά κριτήρια. Υπενθυμίζουμε ότι στο παρελθόν παρόμοιοι διαγωνισμοί είχαν ως αποτέλεσμα την προσφορά εξαιρετικών, μοναδικών θα έλεγα, υπηρεσιών όπως πχ η δρομολόγηση νεότευκτων πλοίων στις μικρές Κυκλάδες για μία δεκαετία αλλά και η αναβάθμιση των υπηρεσιών στο Β. Αιγαίο. Οι πολυετείς συμβάσεις δεν λειτούργησαν στις περιπτώσεις που δεν εφαρμόστηκε η νομοθεσία ή μάλλον άλλαξε ο νόμος όταν οι ανάδοχοι δεν τήρησαν τις υποχρεώσεις τους και αντί να κηρυχθούν έκπτωτοι δόθηκαν παρατάσεις για την υλοποίηση των όρων των συμβάσεων οι οποίοι ποτέ δεν τηρήθηκαν. Με τον τρόπο αυτόν κατοχυρώθηκαν οι πολυετείς συμβάσεις σε υπερήλικα πλοία με τα γνωστά αποτελέσματα, κυρίως στο Β. Αιγαίο. Η πρότασή μας συνίσταται στη:

• Διενέργεια διαγωνισμών για τη ναυπήγηση πλοίων προς εκτέλεση συγκεκριμένων δρομολογίων για περίοδο 20 ετών.
• Η έναρξη των δρομολογίων να συμφωνείται 3-4 χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης.
• Οι προδιαγραφές των πλοίων πρέπει να αναφέρονται λεπτομερώς.
• Να υπάρχει ρήτρα καυσίμων και τιμαριθμικής προσαρμογής των μισθωμάτων.
• Πρέπει να κατατίθενται εγγυητικές επιστολές καλής εκτέλεσης.

Επίσης έχει συζητηθεί το θέμα της εξυπηρέτησης των μικρών νησιών μας με ανταποκρίσεις. Το σύστημα HUB & SPOKE δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει τον μοναδικό τρόπο εξυπηρέτησης των μικρών νησιών μας. Εκτός από τα προβλήματα που αφορούν τις ελλιπείς λιμενικές εγκαταστάσεις και την νοοτροπία των επιβατών να προτιμούν δρομολόγια χωρίς ανταποκρίσεις, υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί για καθαρά οικονομικούς λόγους. Απαραίτητες προϋποθέσεις για την εξυπηρέτηση των μικρών νησιών μας με ανταποκρίσεις είναι:

• Ο συντονισμός των δρομολογίων των πλοίων για άμεση μετεπιβίβαση
• Η δυνατότητα εκτέλεσης των δρομολογίων των πλοίων με τις ίδιες καιρικές συνθήκες
• Η μείωση του συνολικού χρόνου ταξιδιού
• Η αύξηση των συνδέσεων με την ηπειρωτική Ελλάδα

Σε κάθε περίπτωση είναι λάθος να πιστεύουμε ότι με τις ανταποκρίσεις θα μειωθεί το ύψος των κρατικών επιχορηγήσεων, αντίθετα πρέπει να περιμένουμε την αύξησή του. Η εξυπηρέτηση των νησιών με ανταποκρίσεις πρέπει να αποφασίζεται με γνώμονα τη βελτίωση των υπηρεσιών και όχι τη μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων.
Θέλω να τονίσω ιδιαίτερα την κατανόηση που επιδεικνύεται από την ηγεσία και τα στελέχη του Υπουργείου Ναυτιλίας καθώς και τη συμμετοχή τους στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε. Στο καλό αυτό κλίμα οφείλονται και οι πολύ καλές υπηρεσίες που προσφέρονται στα νησιά μας και κυρίως στις Κυκλάδες. Βέβαια υπάρχουν και προβλήματα τα οποία πρέπει να επιλυθούν και είναι ευκαιρία με την παρουσία του Υφυπουργού Ναυτιλίας & ΝΠ κ. Ν. Σαντορινιού  να επισημανθούν και να δρομολογηθούν οι σωστές αποφάσεις.